Zgodnie z obowiązującym w naszym kraju prawem każdy zakład produkcyjny powinien być podzielony na strefy, zgodnie z występującymi w nich zagrożeniami. W zależności od rodzaju zagrożenia konieczne jest odpowiednie przeszkolenie pracowników obsługujących urządzenia lub linie produkcyjne znajdujące się w strefie. Jeśli jest to strefa zagrożona wybuchem, wówczas nie tylko ludzie muszą być przygotowani do pracy w takich okolicznościach. Ważne jest także, aby w takich miejscach stosować oprzyrządowanie, które jest przeznaczone do pracy w warunkach szczególnych. W przypadku instalacji przesyłowych przebiegających przez taką strefę stosuje się więc węże do stref wybuchowych, których konstrukcja przystosowana jest do gwałtownych sytuacji, które mogą się zdarzyć. W zależności od stopnia zagrożenia stosuje się róże węże do stref wybuchowych. W większości przypadków są one pokryte specjalnymi powłokami, które mają nie dopuścić do powstania wybuchu, który mogłaby spowodować najmniejsza choćby iskra. Dlatego najczęściej węże do stref wybuchowych łączą w sobie także cechy węży antystatycznych. Odpowiedni dobór węża według określonych norm jest bardzo ważnym czynnikiem, który w przypadku jakichkolwiek zaniedbań może doprowadzić do wstrzymania produkcji w strefie zagrożonej wybuchem, a warto zaznaczyć, że kontrolerzy udt są w tym przypadku bezwzględni. Jeśli zatem producentowi zależy na spokojnej pracy i funkcjonowaniu zakładu, nie powinien do takich sytuacji dopuścić.

Są zakłady, w których systemy wentylacyjne muszą odprowadzić z atmosfery substancje o właściwościach silnie wybuchowych. Nie zawsze muszą to być opary substancji ropopochodnych czy łatwopalnych, czasami największe zagrożenie czai się tam, gdzie nikt się tego nie spodziewał. Większość osób nie zdaje sobie sprawy, że drobno cząsteczkowy pył drzewny czy na przykład mąka w młynie, mogą się stać źródłem wybuchu. Dzieje się tak ponieważ przesyłane systemem elastycznych węży cząsteczki trą o ścianki, co powoduje powstawanie napięcie elektrycznego, które finalnie może stać się źródłem iskry, a następnie wybuchu. Dlatego jeśli rurociąg ma transportować tego typu substancje, dobrze by było aby zastosowane do jego konstrukcji rury należały do grupy, którą tworzą węże do stref wybuchowych. Przeznaczenie tego rodzaju wyrobu z góry zakłada, że przewodzone wężem medium, wykazuje powinowactwo do przewodzenia. Dlatego węże do stref wybuchowych wykonywane są bardzo często ze specjalnych tworzyw o właściwościach antystatycznych. Takie rozwiązanie zapewnie także, że węże do stref wybuchowych będą także miały jeszcze jedną zaletę, mianowicie przesuwający się wzdłuż przewodów czynnik, nie będzie się osadzał na ściankach, a tym samym nie będzie wpływał na zmniejszenie przepustowości przewodu i ryzyka zapchania całej instalacji, co może znacząco podnosić zagrożenie wybuchem i uszkodzeniem rurociągu.

Przestrzenie zagrożone wybuchem, podzielone na strefy zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej ATEX (fr. Atmosphere Explosible), definiującą podstawowe wymagania, jakie musi spełniać każdy produkt przeznaczony do stosowania w strefach zagrożonych wybuchem. Wymagania szczegółowe podane są w normach powiązanych z tą dyrektywą, natomiast wymagania, które nie są objęte ani dyrektywą ani normami mogą być przedmiotem regulacji wewnętrznych obowiązujących w poszczególnych krajach członkowskich. Regulacje te nie mogą jednak być sprzeczne z dyrektywą, oraz nie mogą zaostrzać jej wymagań. Z uwagi na to, że dyrektywa ATEX jest częścią znakowania CE, każdy produkt, który został oznaczony symbolem Ex musiał wcześniej uzyskać znak CE. Ponieważ niejednolite przepisy dotyczące bezpieczeństwa w poszczególnych krajach Unii Europejskiej stanowiły znaczne utrudnienia w swobodnym przepływie towarów pomiędzy państwami członkowskimi, postanowiono ujednolicić te przepisy. W przypadku urządzeń przeznaczonych do pracy w strefach zagrożonych wybuchem dnia 23 marca 1994 r. Parlament Europejski i Rada Europa stworzyły dyrektywę 94/9/EU ATEX95, która weszła w życie 1 lipca 2003 roku, oraz dyrektywę 99/92/EC ATEX137 (z 16 grudnia 1999r.) dotyczącą minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa pracy na stanowiskach w których może wystąpić atmosfera wybuchowa.Pierwsza dyrektywa została wprowadzona do polskiego prawodawstwa rozporządzeniem już w 2003 roku (które weszło w życie wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r.), ale obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. obowiązuje od 1 stycznia 2006
Druga dyrektywa została wprowadzona przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej 29 maja 2003 r. (z późn. zm.) i zaczęła obowiązywać 25 lipca 2003 r.

Podział urządzeń wg. ATEX:

Dyrektywa ATEX dzieli urządzenia przeznaczone do pracy atmosferach wybuchowych na następujące grupy:

•    Grupa I: urządzenia przeznaczone do pracy w podziemiach kopalnianych, oraz naziemnych częściach kopalń zagrożonych wybuchem
•    Grupa ll: urządzenia przeznaczone do pracy na powierzchni w obszarach zagrożonych wybuchem; gazów, par, mgieł lub pyłów

Grupa II dzieli się dodatkowo na następujące kategorie:

• Kategoria 1 przeznaczona do stref 0, 1, 2 (G)*, 20, 21, 22 (D)*
• Kategoria 2 przeznaczona do stref 1, 2 (G)*, 21, 22 (D)*
•  Kategoria 3 przeznaczona do stref 2 (G)*, 22 (D)*(przy przewodzących pyłach kategoria 2)
• *Atmosfera G (gaz), atmosfera D (pył)

Dyrektywa 94/9/EU ATEX95 wprowadza specjalne oznaczenia urządzeń:

Dalsze oznaczenia zależą od rodzaju urządzenia, jego komponentów, stopnia ochrony przed iskrzeniem. Główny podział ma miejsce na urządzenia elektryczne do stref zagrożenia wybuchem gazu lub pyłu i urządzenia nieelektryczne.

Przykład: typowe oznaczenie dla urządzenia elektrycznego: EEx q llA T5.

• E – zgodność z normą europejską
• Ex – przeznaczone do stref zagrożenia wybuchem
• q – stopień zabezpieczenia przed iskrzeniem
• llA – grupa wybuchowości, przy czym
  • A – Grupa propanowa (np. aceton, alkohol metylowy, alkohol etylowy)
  • B – Grupa etylenowa (np. etylen, siarkowodór)
  • C – Grupa wodorowa (np. acetylen, wodór hydrazyna)
• T5 – klasa temperatury

Tab. 1
Jeśli są wątpliwości co do wyznaczenia danej strefy, zawsze należy rozpatrywać „najgorszy przypadek”. Z tego powodu jeśli występuje mieszanina powietrza, pyłu, gazu, oparów i mgieł substancji (mieszanina hybrydowa) należy przeprowadzić podział na strefy 0, 1 i 2 oraz 20, 21 i 22.

Strefy

Strefa Z 0 – strefa 0:

Jest to strefa w której atmosfera niebezpieczna rozumiana jako mieszanina powietrza oraz palnych gazów, oparów lub par substancji występuje ciągle przez dłuższy czas lub występuje często. Uwaga: „często” oznacza np. przeważnie jak we wnętrzu pojemników.

Strefa Z 1 – strefa 1:

Jest to strefa w której przy normalnej pracy* niekiedy może wystąpić atmosfera niebezpieczna rozumiana jako mieszanina powietrza oraz palnych gazów, oparów lub par substancji, np.:

• sąsiedztwo Strefy Z 0
• sąsiedztwo przestrzeni w której występuje napełnianie i opróżnianie zbiorników itp.

Magazyn kontenerowy F90 jako ognioodporne pomieszczenie mieszania lakierów i farb

Strefa Z 2 – strefa 2:

Jest to strefa w której przy normalnej pracy* nie może wystąpić atmosfera niebezpieczna rozumiana jako mieszanina powietrza oraz palnych gazów, oparów lub par substancji lub występuje tylko krótkotrwale, np.:

• sąsiedztwo strefy 0 i strefy 1
• pomieszczenia w których substancje niebezpieczne są przesyłane rurami

Strefa Z 10 – strefa 20:

Jest to strefa w której atmosfera niebezpieczna rozumiana jako mieszanina powietrza oraz palnych pyłów substancji występuje ciągle przez dłuższy czas lub występuje często. Takie warunki występują we wnętrzu pojemników, rur, oraz niektórych maszyn i urządzeń.

Strefa Z 11 – strefa 21:

Jest to strefa w której przy normalnej pracy* niekiedy może wystąpić atmosfera niebezpieczna rozumiana jako mieszanina palnych pyłów substancji, np.

• wnętrze instalacji: silosów, mieszalników
• miejsca zbierania się kurzu
• stacje napełniania

Strefa Z 11 – strefa 22:

Jest to strefa w której przy normalnej pracy* nie może wystąpić atmosfera niebezpieczna rozumiana jako mieszanina powietrza oraz palnych pyłów substancji lub występuje tylko krótkotrwale. Do strefy tej należą okolice aparatury przy której gromadzi się kurz normalnie nie stwarzający zagrożenia ale mogący w dłuższym czasie takie zagrożenie spowodować. Uwaga: taką strefę można znacznie zmniejszyć albo zupełnie wyeliminować poprzez właściwe utrzymanie czystości

*  Jako normalna praca rozumiana jest sytuacja kiedy wszystkie urządzenia pracują zgodnie z przewidzianymi parametrami.